درباره شهرستان هرسین
هَرسین یکی از شهرهای استان کرمانشاه و مرکز شهرستان هرسین است. شهر هرسین با جمعیت ۴۴٬۱۴۶ نفر در سال ۱۳۹۵ در بخش مرکزی شهرستان هرسین واقع شده‌است. در کتاب‌های تاریخ گزیده و نزهت القلوب سنه ۷۴۰ ه.ق از هرسین و الشتر که از مناطق اصلی لک‌ها هستند بعنوان دو شهر از ۱۶ ولایت کردستان یاد شده و به توصیف آنها پرداخته‌است که با احتساب ۸ ولایت دیگر میتوان تخمین زد بیش از ۶۰درصد لکی در کرمانشاه و خاستگاه لک در کرمانشاه و نواحی بیستون و هرسین است.زبان مردم هرسین لکی می‌باشد، و به دو گویش ایل کاکاوندی و هرسینی تقسیم می‌شود.مذهب مردم هرسین شیعه می‌باشد و اقلیتی از پیروان یارسان نیز در شهر زندگی می‌کنند.این شهر در ۴۴ کیلومتری خاور کرمانشاه قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۵۴۹ متر است. فاصلهٔ هرسین از تهران ۵۶۶ کیلومتر است. طول جغرافیایی هرسین ۴۷ درجه و ۳۵ دقیقه و عرض جغرافیایی آن ۳۴ درجه و ۱۶ دقیقه نسبت به نصف النهار گرینویچ است.هرسین زمستان‌هایی نسبتاً سرد و تابستان‌هایی گرم (در دو ماه اوّل) دارد. فصل بهار معمولاً کوتاه و زودگذر است و سرما معمولاً از آذر آغاز شده و تا اسفند ادامه دارد. حداکثر دما در تابستان گاه به ۴۰ درجه سانتیگراد یا بیشتر و حداقل آن در زمستان به ۱۵ درجه زیر صفر می‌رسد.شهرستان هرسین یکی از قطب‌های مهم معدنی در استان کرمانشاه است و بیش از یک‌سوم معادن استان در این شهرستان قرار دارد. دو معدن سنگ در شهرستان هرسین وجود دارد که یکی معدن سنگ‌های تزئینی و مرمریت، و دیگری معدن منگنز است، که هر دو واگذار شده و استخراج سنگ از آنها صورت می‌گیرد. همچنین مخروط کوهی و معدن ماسه در شهرستان هرسین وجود دارد. منابع این معادن خام‌فروشی شده و به دلیل نبود صنایع تکمیلی به صورت خام جهت فرآوری به استان‌های دیگر فرستاده می‌شود. مردم به کارهای کشاورزی نیز مشغول به کارند.
مکانهای تاریخی و تفریحی
گوردخمه برناج
در حدود ۵۰ کیلومتری شهرستان هرسین، در ۱۴ کیلومتری شمال غربی شهر تاریخی «بیستون» و در اوایل روستای «برناج» از توابع هرسین، یکی از آثار باستانی ایران قرار گرفته است که از آن به «گوردخمه ی برناج» یاد می شود. در مورد قدمت این میراث ارزشمند دو روایت وجود دارد، برخی آن را متعلق به دوران حکومت ساسانیان و گروه دیگر آن را از آثار دوران سلطنت اشکانیان می پندارند.
سازندگان این اثر ایران کهن، آن را بدون هیچ نوع تزئیناتی ساخته و در پیرامون آن نیز قابی تراشیده اند. این گوردخمه متشکل از سقفی طاق مانند با پلانی مربع شکل و اضلاعی به طول ۹۵ سانتی متر، ارتفاعی بالغ بر ۹۵ سانتی متر تا سقف و یک آب پری تراشیده شده در بالای آن است.
پل چهر هرسین
«پل چهر» بنایی است تاریخی و متعلق به دوران پهلوی اول که در دهستان شیرز، منطقه ی بیستون و در شمال غربی «روستای چهر» از توابع شهرستان هرسین قرار دارد و از جاهای دیدنی هرسین است.
این پل تاریخی متشکل از ۵ دهنه به عرضی بالغ بر ۴ متر و ۷۰ سانتی متر و طولی برابر با ۶۰ سانتی متر، جان پناه های به ارتفاع نیم متر و ۶ چشمه طاق است که سازندگان آن را با استفاده از گچ و بلورهای سنگی که تراشیده شده است، ساخته اند.
«گامسیاب» نام رودخانه ای است که «پل چهر» را بر آن احداث شده است. جالب است بدانید که بر بدنه ی این پل، می توان بلوک هایی از سنگ های بسیار قدیمی و نیز سنگ قبرهایی را مشاهده کرد که متعلق به دوران اسلامی است.
فرهاد تراش از جاهای دیدنی هرسین
می توان از فرهاد تراش به عنوان یک آثار تاریخی شگرف و بسیار جذابی در دل مجموعه باشکوه بیستون نام برد، بنایی شگرف با ارتفاع ۴۵ متری و عرض ۲۰۰ متری که قدمتش به دوران ساسانیان بازمی گردد.فرهاد در دام عشقی عمیق به شیرین، همسر خسرو گرفتار شده بود.
عشقی بی پایان که شرط رسیدن به معشوق در آن تراشیدن کوه برای رسیدن به چشمه آب بود. بعد از چندین سال تلاش بی وقفه فرهاد درحالیکه وی موفق به تراشیدن نیمی از کوه و یافتن آب شده بود، به او خبر مرگ شیرین را دادند.
در همان لحظه همزمان با شنیدن این خبر فرهاد که دیوانه شده بود، تبرش را به بالا می اندازد و در اثر اصابت تبر در بازگشتش جا به جا می میرد. این دیواره عظیم حجاری شده با استفاده از بلوک های سنگی تراشیده شده و به کمک لاشه هایی سنگ با ملاط گچی بنا گردیده.
البته برخی باستان شناسان فرهاد تراش را متعلق به داریوش اول می دانند اما برخی بر این باورند که فرهاد تراش توسط خسرو پرویز پادشاه ساسانی با هدف نشان دادن یک واقعه
مهم تاریخی حکاکی و ساخته شده. این اثر تاریخی با شماره ۴۴۸۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردیده است.
گور دخمه‌های اسحاق‌وند
گوردخمه‌های اِسحاق‌وند یا سکاوند، که سه گوردخمه‌ی تراشیده شده در دل کوه هستند و قدمت آنها به دوره‌ی ماد باز می‌گردد در ۲۵ کیلومتری جنوب‌غربی شهر هرسین در استان کرمانشاه قرار دارند.
گور دخمه سرخ ده
این گوردخمه به صورت طاقچه است و در اطراف آن، قاب‌های تراشیده شده‌ای به چشم می‌خورد.
ورودی این گوردخمه که رو به غرب می‌باشد، ۱۱۰ سانتیمتر عرض و ۸۵ سانتیمتر ارتفاع دارد و ارتفاع کف گوردخمه تا بلندترین نقطه سقف ۱۲۰ سانتیمتر می‌باشد.در ایران باستان، اجساد مردگان دفن یا سوزانده نمی‌شد زیرا ایرانیان اعتقاد داشتند خاک و آتش دو عنصر مقدس از عناصر چهارگانه هستند و از همین رو از آلوده کردن آنها خودداری می‌نمودند.
ایشان پیکر درگذشتگان را بر بالای کوه قرار می‌دادند تا گوشت و امحاء آنان خوراک پرندگان وحشی شود و پس از مدتی به این منطقه مراجعه می‌نمودند و استخوان‌های باقیمانده شخص درگذشته را در محلی به نام استودان (استخوان‌دان) قرار می‌دادند.
مجسمه هرکول در محوطه تاریخی بیستون
مجسمه هرکول، در کناره شاهراه شرقی-غربی جاده ابریشم یا جاده بزرگ خراسان در محوطه میراث جهانی بیستون نزدیک کرمانشاه از سنگ تراشیده شده است و از جاهای دیدنی هرسین است. این مجسمه در دوران سلوکی ساخته شده است. زمان ساخت این مجسمه با فتح ماد بزرگ توسط اشکانیان همزمان است.
طول مجسمه ۱/۴۷ متر که به طور برجسته از سنگ کوه تراشیده شده و از طرف پشت به کوه متصل است. در عقب مجسمه نقوش و کتیبه‌ای به زبان یونانی قدیم بر روی سنگ نقش شده‌است.در زیر تنه هرکول نقش شیری دیده می‌شود که درازای آن از سر تا دم ۲۰۰ سانتیمتر و بلندی دم آن ۱۱۴ سانتیمتر است.
پل چهر مربوط به دوره پهلوی اول است و در شهرستان هرسین، بخش بیستون، دهستان شیرز، ۲/۵ کیلومتری شمال غرب روستای چهر واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۵۴۴۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
محوطه تاریخی و سراب بیستون هرسین
یکی دیگر از مکان های باستانی و ارزشمند ایران کهن در استان کرمانشاه و از جاهای دیدنی هرسین در فاصله ی حدود ۳۰ کیلومتری از شهرستان هرسین و در دامنه ی کوه زیبا و تاریخی بیستون قرار گرفته است.
منطقه ای باستانی به نام «محوطه ی تاریخی بیستون» که می توان آن را یکی از ارزشمندترین و اصلی ترین توقف گاه ها در دوران گذشته معرفی کرد. شاید از اصلی ترین دلایل اهمیت این منطقه، وجود سرابی است زیبا که به «سراب بیستون» شهرت دارد و نیز اقلیم مناسب این منطقه است که باعث شده تا از دوران پارینه سنگی میانی تا دوران معاصر،
مورد توجه واقع شود. آب سراب نیز از نظر شیمایی فاقد هرگونه مزه، بو و رنگ است.
حضور در این منطقه از هرسین و تماشای این آثار تاریخی و جاذبه های زیبای طبیعی برای علاقه مندان
به تاریخ و طبیعت، بسیار جذاب خواهد بود.
کاروانسرای شاه عباسی
کاروانسرای شاه عباسی بر سر راه قدیمی کرمانشاه – همدان، در مقابل فرهاد تراش قرار دارد.
این کاروانسرا با مساحتی بیش از ۶۰۰۰ متر مربع، به فرم چهار ایوانی و به سبک کاروانسراهای دوره صفوی ساخته شده است. هر چند بانی اولیه بنا مشخص نیست اما احداث آن احتمالاً به فرمان شاه عباس اول صفوی
آغاز و بنا بر کتیبه موجود در سر در بنا به اهتمام شیخ علیخان زنگنه، صدراعظم شاه سلیمان صفوی به پایان رسیده است.
این کاروانسرا در زمان ناصرالدین شاه قاجار مرمت شده است. در دوره پهلوی به دلیل مورد استفاده قرار نگرفتن
کاروانسرا ، از این بنا بعنوان انبار غله استفاده گردید. مدتی نیز این بنا مورد استفاده خانواده های بی بضاعت بیستون قرار گرفت. در سالهای پس از انقلاب اسلامی این بنای تاریخی به مدت هفده سال در اختیار اداره امور زندان ها قرار داشت و پس از این مدت سازمان میراث فرهنگی به منظور مرمت و حفظ بنا آنرا از اداره امور زندان ها باز پس گرفت.
غار مَر دودر
غار مَر دودر در دامنه کوه بیستون و در شمال شرقی غار شکارچیان قرار دارد. این غار با ارتفاع ۱۵۸۵ متر از سطح دریا ، مرتفع ترین غار بیستون است که از آن آثار دوره پارینه سنگی میانی و جدید بدست آمده است. مَر دودر۲۰ متر عمق و حدود ۱۷۰ متر مربع مساحت دارد و ارتفاع سقف آن بین یک تا سه متر در نوسان است. این غار دو دهانه دارد و به همین دلیل مردودر نامیده می شود.
تپه گنج دره از جاهای دیدنی هرسین
تپه گنج دره یا «چیا خزینه» در مسیر جاده کرمانشاه به هرسین در نزدیکی روستای قیسوند قرار دارد. این تپه مخروطی شکل حدود شش متر از سطح زمین های اطراف بالاتر است این محوطه نخستین بار در سال ۱۹۶۵ م توسط «فیلیپ اسمیت» مورد گمانه زنی قرار گرفت و در چهار فصل دیگر طی سال های ۱۹۶۷، ۱۹۶۹، ۱۹۷۱ و ۱۹۷۴ م اقدام به حفاری آن نمود. در تپه گنج دره، پنج طبقه استقراری شناسایی شد که از سطح تپه تا خاک بکر با حروف الفبا نشان داده شده است و از جاهای دیدنی هرسین است.
صنایع دستی
گلیم یک بافته‌ی داری فاقد گره است که از روزگاران کهن در ایران به عنوان زیرانداز استفاده می شده و در شمار هنرهای دستی عشایر و روستاییان ایران به شمار می آید. شهرستان هرسین در استان کرمانشاه یکی از مراکز مهم تولید گلیم دستباف در ایران است که دستبافته های آن با همین نام از آوازه‌ی جهانی برخوردار است. یکی از دلایل عمده‌ی اشتغال مردان و زنان به این هنر در هرسین کرمانشاه رواج شغل دامداری در میان خانواده ها و تولید پشم بسیار مرغوب در این استان و شهرستان های آن است که منجر به استفاده از مواد اولیه‌ی کاملاً طبیعی برای بافت گلیم هرسین شده و همین امر به یکی از خصیصه های ممتاز گلیم این شهر بدل گشته است. در رابطه با شباهت های میان گلیم هرسین و شیریکی پیچ سیرجان و احتمال تأثیر و تأثراتی میان این دو سخنانی به میان آمده است. اما گلیم هرسین به صورت دورو بافته می شود و رنگ زمینه‌ی آن عمدتاً آبی تیره یا قرمز پخته است. همچنین رنگ های دیگری چون سفید، سبز و سرخابی نیز در گزینه های رنگی بافندگان هرسین وجود دارد. هرسین از منظر جغرافیایی در جنوب شهر باستانی کنگاور واقع شده و بررسی ها در نقش برجسته های سایت های باستانی پیرامون قدمتی دستکم 2000 ساله را برای تولید و کاربرد این دست بافته‌ی زیبا و نقوش آن در منطقه به اثبات می رساند. نقشه های گلیم هرسین ذهنی باف بوده و سینه به سینه و نسل به نسل منتقل می شده است. نقوش رایج در این گلیم را میتوان به چهار دسته‌ی کلی تقسیم کرد: 1- نقوش انسانی؛ 2- نقوش حیوانی؛ 3- نقوش گیاهی؛ 4- اشیاء؛ که همگی نام های محلی بسیار زیبا دارند و تماماٌ برگرفته از طبیعت پیرامونی و محیط ریست مردمان این خطه هستند که برای سازگاری با شیوه‌ی بافت گلیم به صورت انتزاعی درآمده اند. در میان نقوش انسانی می توان به نقش چَم (چشم) برای دوری از چشم زخم، دست وناو دست (دست در دست) به نشان همبستگی، و بوی (عروسک) نماد محافظان شهر، خانه و خانواده، اشاره کرد. نقوش حیوانی نیز شکل انتزاعی حیواناتی چون بط (اردک)، پپی (پروانه)، چنگ پشی (چنگ گربه)، تیر ترمه (خرگوش)، چه غل (شغال)، کلژدم (عقرب)، مل چفته (گردن کج)، ملوچک (گنجشک)، مار، و ماراوی (مرغابی) هستند. امروزه گلیم هرسین را نه تنها در خود شهر هرسین بلکه در سایر شهرهای استان از جمله گیلانغرب، اسلام آباد غرب و جوانرود نیز می بافند..